در تاریخ 14 آبان ماه، جلسه ای مشترک با جناب آقای دکتر خسروی، ریاست محترم دبیرخانه تحقیق و توسعه معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جهت اجرایی سازی طرح <<شناسایی، تحلیل و اولویت‌بندی تعیین کننده های اجتماعی سلامت در استان‌های کشور>> برگزار شد.

مسکن و محله، بستر اصلی زیست اجتماعی افراد هستند و کیفیت فیزیکی و محیطی آن‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل اجتماعی تعیین‌کننده سلامت محسوب می‌شود. شواهد موجود نشان می‌دهد که شرایط نامطلوب در زیرساخت‌های مسکن، طراحی معماری، خدمات شهری، و محیط اطراف، تأثیر مستقیمی بر بروز بیماری‌های مزمن، اختلالات روانی و نابرابری‌های سلامت دارد. در ایران، طی دهه‌های گذشته، سیاست‌های مسکن عمدتاً بر تأمین کمی و کالبدی تمرکز داشته‌اند، در حالی که ابعاد محیطی و سلامت‌محور آن‌ها مغفول مانده است.

در ایران، توان مالی پایین و ناپایداری در دسترسی به مسکن، فشار مضاعفی بر سلامت اقشار کم درآمد وارد کرده است. افزایش اجاره بها، نبود حمایت مالی کافی، و ترس از اخراج یا جابه جایی های مکرر باعث اضطراب مزمن، کاهش کیفیت زندگی، و محدودیت در دسترسی به مراقبت های سلامت و تغذیه مناسب شده است. سیاست های حمایتی موجود کارآمد نبوده و نیازمند بازنگری جدی اند.

بر اساس تحلیل اسناد سیاستی و مصاحبه با ذینقشان، بیشتر سیاست های مسکن در ایران بر کمّیت ساخت و ساز، تامین مالکیت و ضوابط مهندسی تمرکز داشته اند؛ اما ابعاد سلامت جسمی، روانی و اجتماعی به طور نظام مند در این سیاست ها گنجانده نشده است. ضعف در هماهنگی بین وزارت بهداشت و نهادهای مسکن، و نبود الزامات مشخص در حوزه سلامت محور، موجب شده بسیاری از پروژه ها با آسیب های پنهان برای سلامت شهروندان همراه باشند.

آموزش و آگاهی بخشی، یکی از مؤثرترین راهکارها برای پیشگیری و کنترل بیماری های منتقله از پشه آئدس است. گروه های پرخطر مانند زنان باردار، کودکان، ساکنان مناطق مرزی و مهاجران، بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند و به آموزش های هدفمند نیاز دارند. استفاده از رسانه های محلی، شبکه های اجتماعی، مدارس، دانشگاه ها و رهبران مذهبی، میتواند تأثیر بالایی در تغییر رفتارهای بهداشتی و کاهش شیوع بیماری داشته باشد.

اجرای موفق برنامه های کنترل بیماریهای منتقله از پشه آئدس، به طور مستقیم تحت تأثیر شرایط اجتماعی و اقتصادی جوامع مختلف است. نبود زیرساخت های سلامت در مناطق محروم، نابرابری در دسترسی به خدمات پیشگیری، عدم آگاهی عمومی، و عوامل فرهنگی و اجتماعی، موانع کلیدی در اجرای مداخلات هستند. بدون در نظر گرفتن این عوامل اجتماعی، هرگونه سیاستگذاری یا اقدام اجرایی اثربخشی محدودی خواهد داشت.

این پژوهش ملی با هدف تقویت برنامه مبارزه با سل در ایران، اثر اجرای غربالگری سیستماتیک سل فعال و نهفته در میان تماس‌های بیماران مبتلا به سل ریوی، به‌ویژه در جمعیت‌های فقیر و محروم، را بررسی می‌کند. این مطالعه با ارزیابی ظرفیت‌های نظام سلامت، شناسایی موانع اجرایی و اجرای مداخله آموزشی برای غربالگران سل، در راستای بهبود شناسایی زودهنگام و حرکت به‌سوی حذف سل در کشور انجام می‌شود.

بهسازی محیط و مدیریت آبهای راکد، یکی از مؤثرترین راهکارها برای کنترل ناقلین بیماری های منتقله از پشه آئدس است. نبود زیرساخت های مناسب زهکشی، تجمع زباله، شرایط نامناسب نگهداری آب آشامیدنی در مخازن روباز و آب های ذخیره شده در حیاط منازل، شرایط مطلوبی را برای رشد و تکثیر پشه های ناقل فراهم کرده است. اجرای برنامه های جامع کنترل محیطی، ارتقای زیرساخت های شهری، مدیریت زباله، بهبود سیستم های ذخیره آب و توسعه روش های پایدار کنترل ناقلین، می تواند به کاهش چشمگیر شیوع بیماری های مرتبط کمک کند.

کنترل بیماری های منتقله از پشه آئدس تنها با اقدامات بخش سلامت امکان پذیر نیست، بلکه نیازمند همکاری گسترده و هماهنگ بین وزارتخانه ها، شهرداری ها، سازمانهای مردم نهاد و رسانه ها است. مدیریت آب های راکد، بهبود زیرساخت های شهری، آموزش عمومی و جلب مشارکت جوامع، مدیریت انتقال تخم پشه از طریق حمل و نقل دریایی (کشتی ها و بنادر) و مهاجرت های غیرقانونی همگی از عوامل کلیدی در کاهش شیوع بیماری هستند. موفق ترین کشورها در کنترل این بیماری، کشورهایی بودهاند که همکاری بین بخشی مؤثر و هماهنگی قوی میان دستگاه های اجرایی داشته اند.

کنترل بیماریهای منتقله از پشه آئدس نیازمند مداخلات چندبخشی و مبتنی بر شواهد است. یافتههای پژوهش انجام شده در این خصوص نشان می دهد که ۱۰ مداخله برتر که از تحلیل مطالعات علمی و نظرات خبرگان استخراج شده اند، میتوانند بهطور مؤثر در کاهش شیوع این بیماری ها نقش داشته باشند. این مداخلات شامل مدیریت زیست محیطی، آموزش و آگاهی بخشی، تقویت زیرساخت های سلامت و مشارکت جوامع محلی است