پاسخگویی به نیازهای برآورده نشده در بهره مندی از خدمات سلامت

افزایش میانگین ارایه خدمات سلامت در هر نظام سلامتی چندان نمی‌تواند این نظام‌ها را در رسیدن به اهداف‌شان یاری دهد. در کنار افزایش میانگین خدمات سلامت نیاز است تا از اینکه این خدمات به صورت عادلانه در دسترس مردم قرار دارد اطمینان حاصل کرد(1). باید پذیرفت که هرچند پیامدهای سلامت به صورت میانگین در سطح جهان افزایش یافته‌اند، نابرابری و بی‌عدالتی در سلامت و در بهره‌مندی از خدمات سلامت که به نابرابری و بی‌عدالتی پیشین دامن می زند نگرانی عمیقی را در جهان باعث شده است(2).  برای چندین دهه، علل، معنا و مفاهیم دسترسی به بهداشت و درمان از دیدگاه های مختلف شناسایی و تحلیل شده است(3). دسترسی عبارت است از فرصت استفاده از خدمات سلامت؛ بدین معنا که مجموعه ای از شرایط وجود دارد که اجازه استفاده از خدمات سلامت مناسب را برای افراد مختلف فراهم می کند و دارای ابعاد دسترسی اقتصادی ، دسترسی فیزیکی  و دسترسی فرهنگی  می باشد(4). ابعاد مذکور ورود بالقوه و بالفعل یک گروه جمعیتی به سیستم سلامت را توصیف می کند. ورود بالقوه نشان دهنده‌ی طرف عرضه و ورود بالفعل نشان دهنده‌ی سایر عوامل می باشد(5, 6). در این خلاصه سیاستی سعی داریم، وضعیت نیازهای برآورد نشده به خدمات سلامت(سرپایی و بستری) را مشخص و در نهایت راهکارها و توصیه های سیاستی ارائه می گردد.

اگرچه وضعیت اقتصادی کماکان مهمترین عامل سهیم در نابرابری نیازهای برآورد نشده سرپایی است ولی تحلیل تغییرات نابرابری نشان می دهد که مسائل بیمه‌ای و تامین مالی در ایران بیشتر بر این نابرابری دامن می‌زند.  اقدامات و راهکارهای اساسی برای کاهش نیازهای برآورده نشده و افزایش دسترسی به خدمات باید به گونه ای که دو محور عدالت و کارایی در نظر گرفته شود به گونه ای که ضمن ارائه  و پوشش دادن خدمات کارا به افراد، عدالت افقی و عمودی نیز در نظر گرفته شود. استفاده و بهره گیری از ظرفیت های موجود در سازمان های بیمه ای و سازمان های مردم نهاد و استفاده از ظرفیت موجود در نظام شبکه می توان در راستای اجرای برنامه های کاهش فقر و افزایش آگاهی عموم جامعه در توجه به نیازهای سلامت خود گام برداشت و همچنین با بازمهندسی و اجرای کارا و عدالت محور طرح هایی مانند طرح تحول سلامت می توان انتظار داشت نابرابری در نیازهای برآورده نشده را کاهش داد.