عنوان فارسی مطالعه:

ارتقای کارایی در نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران

عنوان انگلیسی مطالعه:

Efficiency Improvement in Iran's Health System

چکیده مطالعه:

مقدمه:

با توجه به آغاز اصلاحات نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران در دهه 1380 شمسی و در ادامه آن آغاز اقدامات مرتبط و شروع طرح تحول نظام سلامت در دهه 1390 شمسی، یکی از چالش‌هایی که دست‌اندرکاران حوزه سلامت کشور و نیز مشاوران بین‌المللی مرتبط با سازمان بهداشت جهانی بر آن تأکید داشته‌اند، لزوم ارتقای کارایی نظام سلامت ایران بوده است. این نیاز همواره در سطح کلان نظام سلامت نیز احساس شده است و وضعیت کارایی و آسیب‌شناسی آن مورد موشکافی دقیق قرار گرفته است. در واقع، رشد انتظارات عمومی و افزایش نیاز به خدمات با کیفیت بالا در کنار منابع محدود، باعث شده که ضرورت افزایش بهره‌وری و کاهش اتلاف منابع به یک مسئله حیاتی در نظام سلامت کشور تبدیل شود. این مسئله به خصوص در بخش‌هایی نظیر خدمات بیمارستانی، مدیریت منابع انسانی و فناوری‌های سلامت نمود بیشتری دارد.

روش مطالعه:

تحقیقات انجام‌شده شامل مرور متون مرتبط در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر نظیر اسکوپوس، پابمد و گوگل اسکولاربوده که مطالعاتی را که به اشکال و علل ناکارایی در حوزه سلامت ایران و سایر کشورها پرداخته بودند، مورد تحلیل قرار داده است. داده‌ها بر اساس چهار محور اصلی شامل علل ناکارایی در نظام‌های سلامت دنیا، وضعیت ناکارایی در نظام سلامت ایران (چالش‌ها)، ارزیابی وضعیت اجرای طرح تحول سلامت بر کارایی نظام سلامت ایران و در نهایت ارائه راهکارهایی برای بهبود کارایی استخراج شدند. این پژوهش همچنین با استفاده از تحلیل داده‌های کیفی و کمی به بررسی تأثیرات سیاست‌های فعلی بر بهبود یا تشدید ناکارایی پرداخته و پیشنهاداتی عملی برای حل مشکلات ارائه داده است. توجه ویژه به مطالعات تطبیقی بین‌المللی نیز برای شناسایی بهترین راهکارها از تجربیات کشورهای دیگر صورت گرفته است.

یافته‌ها:

نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که علل ناکارایی در نظام سلامت ایران به سه دسته مدیریتی و حاکمیتی، بالینی و اجرایی تقسیم می‌شوند. عوامل مدیریتی شامل ضعف در مدیریت منابع انسانی، نبود نظام اطلاعاتی کارآمد و ساختارهای مدیریتی ناکارآمد بوده و عوامل بالینی نظیر مصرف غیرمنطقی دارو و عدم اجرای مناسب راهنماهای بالینی را شامل می‌شوند. عوامل اجرایی نیز به ناکارآمدی روش‌های پرداخت و عدم وجود فرایندهای خرید راهبردی اشاره دارند. علاوه بر این، نتایج نشان می‌دهد که تخصیص نامتناسب منابع و نبود شفافیت در سیستم‌های مالی و اجرایی از جمله مشکلاتی است که تأثیر مستقیم بر کاهش کارایی دارد. در کنار این موارد، عدم هماهنگی بین بخش‌های مختلف و تمرکز صرف بر درمان به جای پیشگیری و بهبود بهداشت عمومی نیز به ناکارایی‌های گسترده‌ای در نظام سلامت کشور منجر شده است.

نتیجه‌گیری:

بهبود کارایی در نظام سلامت ایران نیازمند اجرای سیاست‌هایی نظیر ارتقای مدیریت منابع انسانی، استفاده بهینه از فناوری‌های سلامت و بهبود عملکرد بیمارستانی است. این تغییرات می‌توانند از طریق به‌کارگیری مکانیسم‌های خرید راهبردی و کنترل هزینه‌ها محقق شوند. علاوه بر این، ایجاد یک نظام اطلاعاتی یکپارچه و دقیق، اصلاح ساختارهای مدیریتی و ارتقای شفافیت در فرآیندهای اجرایی می‌تواند نقش مهمی در کاهش ناکارایی و بهبود کیفیت خدمات ایفا کند. همچنین، تمرکز بر آموزش و فرهنگ‌سازی در میان کارکنان و مدیران بخش سلامت می‌تواند در طولانی‌مدت به ارتقای بهره‌وری و افزایش رضایت عمومی از خدمات ارائه‌شده کمک کند. از این رو، تدوین و اجرای برنامه‌های جامع و مبتنی بر شواهد برای حل مشکلات موجود از اهمیت بالایی برخوردار است.