.png)
ابعاد عدالت در سلامت
براساس تعریف، دورنما اینست که اولویت به آنهائی داده شود که سود بیشتری از مراقبت ها می برند ولی برخی عقیده دارند که همین امر خود موجب بی عدالتی می شود زیرا کسانی که بطور حاشیه ای توانایی بهره بردنِ بیشتری دارند، عمدتاً افراد ثروتمندتر و سالم تر و یا هردو هستند. صرف نظر از نگاه های مختلف به مقولۀ عدالت در سلامت، آنچه از مطالعات بدست آمده است بیانگر شرایط ناعادلانه سلامت درکشورهای در حال توسعه است.
ابعاد نظری عدالت در سلامت
برای درک موضوع، ضرورت ارائه ی یک تعریف کاربردی برای عدالت در سلامت مطرح می شود. این تعریف به این گونه است که” هر فرد باید فرصت مناسب برای دستیابی به سلامت بالقوه را داشته باشد و بطور عملی هیچ فردی از آن محروم نشود”.
با این تعریف، هدف عدالت در سلامت، حذف تمامی اختلافات در سلامت افراد و به یک سطح و یک کیفیت رساندن آن نیست. بلکه باید عواملی کاهش یافته و یا حذف شوند که قابل پرهیز بوده و یا نامناسب است. با این نگاه عدالت در سلامت عبارتست از:
- دسترسی برابر به مراقبتهای در دسترس برای نیاز برابر
- بهره مندی برابر برای نیاز برابر
- کیفیت برابر از مراقبتها برای همه
عدالت در سلامت از دیدگاه کاربردی:
صرف نظر از دیدگاههای فلسفی به لحاظ کاربردی باید معلوم شود که چگونه می توان در موضوع سلامت به عدالت دست پیدا کرد. در ادبیات اجتماعی، اصلِ عدالت به دو بخش افقی و عمودی تقسیم می شود. این عبارت برای اولین بار توسط ارسطو دریونان قدیم بیان می شود، به تعبیر او تفکیک بین عدالت افقی و عمودی به صورت زیر تعریف می گردد
عدالت افقی: با برابری ها باید، برابر رفتار شود
عدالت عمودی: با نابرابری ها باید، نابرابر رفتار شود
تعریف عدالت افقی و عمودی در نظام سلامت برگرفته از نظر ارسطو اینگونه است:
الف) عدالت افقی:
از منظر عملیاتی عدالت افقی عبارتست از درمان برابر برای شرایط برابر؛ و در واقع درمان برابر برای نیازهای برابر است.
به عنوان مثال اگر آقای الف با درآمد ماهیانه ۴۰۰ هزار تومان دچار سکته حاد قلبی شد، همان خدمتی را دریافت کند که آقای ب با درآمد ماهیانه ۲ میلیون تومان اگر سکته قلبی کند، دریافت خواهد کرد.
ویژگی های عدالت افقی:
- مصرف برابر برای نیازهای برابر مانند هزینه پرستاری برابر به ازای تخت در کلیه بیمارستانهای اورژانس
- مطلوبیت برابر برای نیاز برابر مانند اقامت بستریِ برابر برای نیازِ سلامتیِ مشابه
- دسترسی برابر برای نیاز برابر مانند مدت انتظارِ برابر برای شرایط بیماریِ مشابه
- بهداشت و درمانِ برابر به ازای نابرابریهای سلامتی مانند نرخ مرگ و میر استاندارد که با سن و جنس در کلیه مناطق تحت پوشش سلامت تنظیم شده است.
ب) عدالت عمودی:
عدالت عمودی به این مهم می‌پردازد که افراد نابرابر در جامعه بایستی به روش‌های متفاوت درمان شدند که البته روش مورد قبولی در طب است چرا که درمان نزدیک بینی با درمان زنان متفاوت است. از جنبه نیاز مالی در عدالت عمودی تأکید بر این است که افرادی که نیازهای بیشتری دارند، خدمات و حمایت های بیشتری دریافت کنند در مثال قبل آقای الف نه فقط برای درمان حاد سکته قلبی خود احتیاج به مراقبت دارد بلکه برای پیشگیری ثانویه نیز به دلیل اینکه درآمد خودش امکان پرداخت هزینه های پیشگیری ثانویه را نمی دهد باید حمایت و مراقبت شود؛ در حالی که آقای ب می تواند خدمات پیشگیری ثانویه را خود تأمین نماید.
ویژگی های عدالت عمودی:
- درمان نامساوی برای نیازهای نامساوی مانند عدم تساوی در درمان بیماریهای قابلِ درمانِ عادی و بیماری شدید و بحرانی
- تأمین پیشرونده منابع مبتنی بر توانایی پرداخت مانند مالیات بر درآمد پیشرونده، و تامین انحصاری منابع از مالیات بر درآمد
- از دید بهداشت و درمان این دو در مفهوم دسترسی و بهره مندی از خدمات معنی می شود که براساسِ نیاز تنظیم شده و مستقل از شرایط اجتماعی و اقتصادی افراد می باشد. براین اساس افرادی که نیاز بیشتری دارند دراولویت قراردارند. نیاز بر سه اصل ذیل تعریف می شود:
نیاز به عنوان شدت بیماری
نیاز به عنوان تواناییِ برخورداری
نیاز به عنوان حداقل منابعِ تورم برای تخلیه ی ظرفیت بهره برداری
براساس تعریف، دورنما اینست که اولویت به آنهائی داده شود که سود بیشتری از مراقبت ها می برند ولی برخی عقیده دارند که همین امر خود موجب بی عدالتی می شود زیرا کسانی که بطور حاشیه ای توانایی بهره بردنِ بیشتری دارند، عمدتاً افراد ثروتمندتر و سالم تر و یا هردو هستند. صرف نظر از نگاه های مختلف به مقولۀ عدالت در سلامت، آنچه از مطالعات بدست آمده است بیانگر شرایط ناعادلانه سلامت درکشورهای در حال توسعه است.
ارسال نظر